RIO kontrola! Znowu nieterminowe upomnienia i tytuły i zalecenia pokontrolne!

Wystąpiły przypadki niepodejmowania w terminie czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych wobec zaległości z tytułu podatków lokalnych, takich jak upomnienia i tytuły wykonawcze.

Gmina, jako wierzyciel o zapłatę nieuiszczonych podatków, powinna, stosownie do art. 6 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2020 r., poz. 1427, ze zm., a od 28.02.2022 r. Dz. U. z 2022 r. poz. 479, ze zm.), podjąć wobec podatników czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych, w szczególności przesłać takim podatnikom upomnienie, o którym mowa w art. 15 ustawy.

Gmina była zobowiązana do przesłania upomnienia, co do zasady, niezwłocznie lub przed upływem 21 dni od pierwszych działań informacyjnych, stosownie do § 3 rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 18 listopada 2020 r. w sprawie postępowania wierzycieli należności pieniężnych (Dz. U. poz. 2083). Gmina mogła, na podstawie art. 26 § 1 w związku z art. 15 § 1 in fine ustawy, doprowadzić do wszczęcia egzekucji po upływie co najmniej 7 dni od dnia doręczenia upomnienia. Terminowe podejmowanie czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych, takich jak upomnienia, tytuły wykonawcze należy, na podstawie § 3 pkt 3 w związku z § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 października 2010 r. w sprawie zasad rachunkowości oraz planów kont dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 208, poz. 1375), do zadań komórki organizacyjnej urzędu prowadzącej rachunkowość podatków.

RIO zaleca: zwiększyć nadzór i kontrolę nad realizacją dochodów z tytułu podatków. Osoby odpowiedzialne zobowiązać do terminowego i systematycznego podejmowania czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych w stosunku do dłużników zgodnie z przepisem art. 6 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2023 r. poz. 2505, ze zm.), w trybie określonym w rozporządzeniu Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 18 listopada 2020 r. w sprawie postępowania wierzycieli należności pieniężnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2083).

Opracowano na podstawie wystąpienia pokontrolnego Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z dnia 5 kwietnia 2024 r., znak: WK-0911/48/2023.

Pilne! Jest kolejne rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zmian w egzekucji administracyjnej

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 kwietnia 2024 r. w sprawie adnotacji w sprawie zbiegu egzekucji oraz dokonywania doręczeń przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego albo z użyciem środków komunikacji elektronicznej pomiędzy organami egzekucyjnymi oraz pomiędzy organem egzekucyjnym a komornikiem sądowym.

Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2022 r. w sprawie adnotacji w sprawie zbiegu egzekucji oraz dokonywania doręczeń przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego albo z użyciem środków komunikacji elektronicznej pomiędzy organami egzekucyjnymi oraz pomiędzy organem egzekucyjnym a komornikiem sądowym (Dz. U. z 2023 r. poz. 2), które traci moc z dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 556 i 1059).

Nowe rozporządzenie Ministra Finansów opublikowane zostało w Dzienniku Ustaw z dnia 24 kwietnia 2024 r., pod pozycją 626 i obowiązuje od dzisiaj tj. 25.04.2024 r. Uwaga! Rozporządzenie zawiera przepisy przejściowe.

close up photo of a wooden gavel
Photo by Sora Shimazaki on Pexels.com

Gmina nie zwróciła podatnikowi nadpłaty i już nie zwróci! NSA wyjaśnia

Przepisy ustawy – Ordynacja podatkowa przewidują prawo do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty oraz wniosku o zwrot nadpłaty (art. 79 § 2 O.p.) oraz prawo do jej zwrotu (art. 80 § 1 O.p.), traktując te prawa odrębnie. Czym innym jest zatem stwierdzenie nadpłaty, czym innym jest wniosek o zwrot nadpłaty czym innym zaś zwrot nadpłaty. Należy podkreślić, że zwrot nadpłaty nie zawsze wymaga jej decyzyjnego określenia, nie zawsze też dla zwrotu nadpłaty konieczny jest wniosek o jej zwrot. Ordynacja podatkowa określa bowiem sytuacje, w których zwrot nadpłaty powinien nastąpić „z urzędu”. Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 6 czerwca 2023 r., sygn. akt III FSK 1450/22.

Z uzasadnienia: w realiach rozpoznawanej sprawy mamy do czynienia z sytuacją, w której nadpłata powinna zostać zwrócona z urzędu, bez konieczności składnia stosowanego wniosku. Niemniej jednak trzeba mieć na uwadze, że ustawodawca stanowiąc w art. 80 § 1 O.p. przedawnienie prawa do zwrotu podatku nie powiązał go ze sposobem jego powstania. Zatem prawo do zwrotu nadpłaty, niezależnie od okoliczności w jakich powstała nadpłata podlega przedawnieniu. Oczywiście strona ma rację twierdząc, że zwrot nadpłaty jest czynnością materialno – techniczną, niemniej jednak należy pamiętać, że owa czynność materialno – techniczna występuje w wykonaniu określonego uprawnienia (prawa) podatnika. Konsekwentnie, wygaśnięcie prawa do zwrotu nadpłaty powoduje odpadnięcie podstawy dokonania czynności materialno – technicznej.

Zgodnie z art. 77 § 1 pkt 3 O.p. nadpłata podlega zwrotowi w terminie 30 dni od dnia wydania decyzji o zmianie, uchyleniu albo stwierdzeniu nieważności decyzji jeżeli w związku z uchyleniem albo stwierdzeniem nieważności decyzji nie wystąpi obowiązek wydania nowej decyzji.

Zgodnie z art. 80 § 1 O.p. prawo do zwrotu nadpłaty podatku wygasa po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin jej zwrotu.

Nadpłata najpierw musi powstać, następnie musi upłynąć termin jej zwrotu, po czym licząc od końca roku, w którym upłynął termin jej zwrotu, rozpoczyna bieg pięcioletni termin, po upływie którego wygasa prawo do zwrotu nadpłaty. Skutkiem upływu tego terminu jest wygaśnięcie prawa podatnika do domagania się zwrotu nadpłaty a także zaliczenia na poczet zaległości oraz bieżących i przyszłych zobowiązań podatkowych.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z 19 marca 2015 r. uchyliło decyzję organu I instancji i umorzyło jako bezprzedmiotowe postępowanie podatkowe w sprawie określenia wysokości zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości za 2009 r.

W świetle powyższego, skoro decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Jeleniej Górze wydana została 19 marca 2015 r. i nie wystąpił obowiązek wydania nowej decyzji to zwrot nadpłaty powinien nastąpić 19 kwietnia 2015 r. Termin do zwrotu nadpłaty rozpoczął się zatem z końcem 2015 r. i wygasł z końcem 2020 r.

Złożony przez Spółkę 13 kwietnia 2021 r. wniosek o stwierdzenie nadpłaty nie mógł więc wywołać oczekiwanych przez stronę skutków w postaci zwrotu nadpłaty, albowiem prawo to wygasło z końcem 2020 r. Zasadnie zatem organ I instancji odmówił wszczęcia postępowania w sprawie, aczkolwiek podał w tym zakresie wadliwe uzasadnienie.

Opracowano na podstawie wyroku NSA w Warszawie z dnia 6 czerwca 2023 r., sygn. akt III FSK 1450/22, opubl. CBOSA.

Treść jest chroniona hasłem. Aby ją zobaczyć, proszę poniżej wprowadzić hasło:

Czy upomnienie po zmianach w egzekucji administracyjnej musi zawierać klauzulę RODO?

Egzekucja administracyjna może być wszczęta, jeżeli wierzyciel, po upływie terminu do wykonania przez zobowiązanego obowiązku, przesłał mu pisemne upomnienie, zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego oraz inne dane niezbędne do prawidłowego wykonania obowiązku przez zobowiązanego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte dopiero po upływie 7 dni od dnia doręczenia tego upomnienia.

Upomnienie jest szczególnym rodzajem wezwania do dokonania określonej czynności przez zobowiązanego tj. zapłaty zaległości podatkowej w zakresie należności pieniężnej, pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego w administracji.

W wyniku nowelizacji ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji od 25 marca 2024 r. ustawodawca wyeliminował wątpliwości dla stosowania zasad i przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego do czynności wierzyciela podejmowanych przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie niniejszej ustawy. Wynika to z nowelizacji art. 18 upea. Podkreślenia wymaga sposób konstrukcji odesłania do stosowania przepisów Kpa. Ustawodawca posłużył się zasadą, jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej do czynności wierzyciela podejmowanych przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie niniejszej ustawy przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.

Odpowiednie stosowanie prawa może prowadzić do wniosku, że pewne unormowania przepisu, do którego nastąpiło odesłanie znajdują zastosowanie do instytucji regulowanej przez przepis odsyłający, inne natomiast nie mogą znaleźć takiego zastosowania. To oznacza, że „odpowiednie” zastosowanie przepisów k.p.a. w postępowaniu egzekucyjnym może być stosowane tylko w takim zakresie i w taki sposób, żeby uzupełniać, a nie modyfikować przepisy u.p.e.a. – wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego dnia 20 października 2021 r., sygn. akt III FSK 213/21.

Sama ustawa o postepowaniu egzekucyjnym w administracji, jak również rozporządzenie Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 4 grudnia 2020 r. w sprawie danych zawartych w upomnieniu, przy czym, co warte jest podkreślenia, rozporządzenie zawiera otwarty katalog jego elementów nie odnoszą się do kwestii tzw. klauzuli informacyjnej RODO.

Mając na uwadze, że upomnienie jest szczególnym rodzajem wezwania i odesłaniem z art. 18 upea do przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego należy uzupełnić regulacje upea dotyczące upomnień, o wybrane przepisy z art. 54 Kpa. Chodzi tutaj przede wszystkim o obowiązek umieszczania w upomnieniu tzw. klauzuli RODO.

Od 25.03.2024 r. wyeliminowane zostały zatem wątpliwości co do obowiązku umieszczania przez wierzyciela tzw. klauzuli RODO w upomnieniu stosowanym w ramach egzekucji administracyjnej.

Wzory zaktualizowanych upomnień, w tym wersja z klauzulą ogólną RODO, a także wyjaśnienie wszystkich wątpliwości dotyczące stosowania nowych przepisów upea już na 3 i ostatniej edycji szkolenia REWOLUCYJNE ZMIANY w EGZEKUCJI ADMINISTRACYJNEJ od 25.03.2024 r. już 22-23.05.2024 r.